Giới trẻ Gen Z hiện ngày càng tìm đến chatbot như bạn tâm sự thay vì kết nối với người thật. Xu hướng này dù tiện ích nhưng lại đặt ra nghi vấn: liệu chúng ta có đang đánh mất khả năng cảm nhận và quản lý cảm xúc thật sự?

Hệ lụy của “outsourcing emotions”

Theo Economic Times (Ấn Độ), từ ChatGPT đến ứng dụng Replika, Gen Z đang dùng AI để “gia công cảm xúc” – từ việc học, giải quyết công việc đến tâm sự khi buồn bã.
Một khảo sát gần đây cho thấy tới 76% Gen Z sử dụng AI trong công việc văn phòng, và 94% trong số đó đang sử dụng AI để giải quyết tình huống cảm xúc (làm sếp mắng, xung đột bạn bè…) .

Tác động lên trí tuệ cảm xúc (EQ)

MIT gọi hiện tượng này là “cognitive debt” – “nợ tư duy”, khi não bộ không còn chịu tải các suy luận hay điều chỉnh cảm xúc phức tạp do đã quen nhờ AI .
Đồng thời, nghiên cứu từ Arxiv – Feeling Machines cho thấy AI có thể giúp giảm cô đơn, nhưng cũng dễ dẫn đến dị ứng xã hội, lệ thuộc, và nguy cơ thao túng cảm xúc nếu không có kiểm soát

Giới chuyên gia cảnh báo…

Chuyên gia tâm lý nhấn mạnh: khi AI trở thành người bạn thân, Gen Z có thể mất kỹ năng đọc biểu cảm, phản ứng xã hội, đồng thời rối loạn cảm xúc nội tại, dẫn tới thiếu kỹ năng xử lý stress thực tế.

Khi AI là nguồn thông tin đáng tin cậy?

Một nghiên cứu trên 622 bạn trẻ cũng cho thấy Gen Z tin tưởng AI để hỗ trợ vấn đề như học tập, tình cảm thông thường, nhưng khi gặp tình huống nghiêm trọng (suicidal ideation), họ vẫn tin người thật hơn

Kết

AI/chatbot là công cụ hữu ích để giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ học tập hay thậm chí nhận tư vấn tâm lý đơn giản. Tuy nhiên:

Sử dụng AI có kiểm soát, không nhầm lẫn với con người thật.

Tăng cường các kỹ năng EQ bằng tương tác trực tiếp, rèn luyện tự nhận thức và kết nối xã hội thật.

Xây dựng quy tắc – ví dụ: chỉ dùng chatbot để thư giãn, không dùng khi buồn sâu hoặc khủng hoảng.

Gen Z hoàn toàn có thể tận dụng AI thông minh để khai thác tiềm lực bản thân mà không để mất đi bản sắc cảm xúc thật. Ai cũng có thể là bạn, nhưng không thể để AI trở thành “bạn thay thế”.